Vrije tijd: wat is het precies?

Het is moeilijk te definiëren wat “vrije tijd” precies inhoudt, omdat het voor iedereen anders is. Er is geen algemene lijst van activiteiten die als vrijetijdsbesteding kunnen worden beschouwd, en er is ook geen lijst van wat niet als vrijetijdsbesteding kan worden beschouwd. We moeten het aan ieder individu overlaten om te beslissen wat vrije tijd voor hem of haar betekent.

Drie hoofdbestanddelen

In het algemeen kunnen we een vrijetijdsbesteding herkennen aan drie hoofdbestanddelen.

Ten eerste is het iets dat in de vrije tijd gebeurt – niet tijdens het werk, of wanneer je je bezighoudt met routinematige huishoudelijke taken of andere verplichtingen. Hoe leuk je het ook vindt om te koken, de lunch voor de kinderen klaarmaken voor schooltijd is waarschijnlijk geen vrijetijdsbesteding.

Ten tweede bestaat vrije tijd meestal uit bepaalde soorten activiteiten – spelletjes spelen of sporten, een boek lezen, buiten bezig zijn, knutselen, zelfs een film kijken. Terug naar het voorbeeld van koken: als het echt iets is waar je van geniet, dan kan koken absoluut een vrijetijdsbesteding zijn.

Ten slotte is het iets waarvan je weet dat het vrijetijdsbesteding is – als je je ervan bewust bent dat je bezig bent met een activiteit die niets te maken heeft met het afkrijgen van een taak, of iemand die op je rekent, dan ben je waarschijnlijk bezig met vrijetijdsbesteding. Nog een keer naar de keuken: Denk aan het verschil tussen koken voor de lol, en koken omdat er een gezin op je rekent voor het eten. Natuurlijk is er na beide een maaltijd, maar de ene is puur voor je plezier, terwijl de andere duidelijk een item is van de to-do lijst.

Dit wil niet zeggen dat je geen plezier kunt – of zou moeten – beleven aan je dagelijkse taken, je werk, of klusjes. Als je de was met plezier kunt opvouwen, moet je dat zeker doen. Maar als er over vrije tijd wordt gesproken, wordt bedoeld zowel de tijd als de activiteiten die los staan van dingen die “moeten”.

Slechte reputatie van vrije tijd

Vrije tijd wordt vaak gezien als iets extra’s. Het is niet zozeer een noodzakelijk onderdeel van ons leven, maar eerder een beloning voor de dingen die we “moeten” doen. Eerlijk is eerlijk, we leven in een maatschappij die productiviteit hoog in het vaandel heeft staan. Voor velen van ons definieert ons werk ons op vele manieren. “Wat doe jij voor de kost?” is typisch een van de eerste vragen die ons gesteld wordt als we iemand ontmoeten.

Degenen onder ons die niet werken, uit vrije keuze of uit noodzaak, kunnen zich in een vreemde situatie bevinden als het gaat om vrije tijd. Als je “je uren hebt gemaakt”, verdien je zeker wat tijd voor jezelf – maar wat als je dat niet hebt gedaan?

Ongeacht de situatie, de meesten van ons hebben zoveel te doen dat er weinig ruimte is voor dingen die we minder belangrijk vinden dan onze taken. De was vouwt zichzelf niet op, het huis kan altijd nog wel een stoflap gebruiken… en al dat koken uit de voorbeelden hierboven? Na het eten heb je nog een gootsteen vol afwas te doen.

Ons tijdsgebrek en onze drang om dingen gedaan te krijgen, wordt veel gecompliceerder als we leven met een chronische ziekte. Zoveel routinematige symptomen hebben invloed op wat we kunnen doen, en als de symptomen verder gaan dan routine, kan het afwerken van die takenlijst bijna onmogelijk worden.

Bijzaak of hoofdzaak? Vaak wordt vrije tijd gezien als een bijzaak. Vrijetijdsbesteding wordt niet altijd gezien als een noodzakelijk onderdeel van een evenwichtig leven. In plaats daarvan worden vrije tijd en ontspanning alleen gereserveerd voor als het werk klaar is. En zelfs dan, alleen als er tijd voor is. Onze dagelijkse routines, onze huishoudelijke taken, die lange lijst van to-dos – ze komen allemaal voordat we tijd voor onszelf maken.